Gider pusulası nedir, ne işe yarar?
Bazen, vergi mükellefi olmayan kişilerden de mal veya hizmet alman gerekebilir. Bu durumda, yapılan alışverişi belgelendirip muhasebe kaydına geçirmenin tek bir yolu vardır: Gider pusulası düzenlemek.
Bu yazıda, gider pusulasının ne olduğunu, ne işe yaradığını ve nasıl düzenlenmesi gerektiğini anlatacağız.
Gider pusulası nedir, kimlere imzalatılır?
Gider pusulası, defter tutan iş sahiplerinin, defter tutmayan yani vergi mükellefi olmadığı için fatura ya da makbuz kesemeyen iş sahiplerinden aldıkları mal veya hizmetin karşılığında düzenlenen ticari belgenin ismidir. Defter tutmayan kişiler, vergiden muaf oldukları için fiş, fatura ya da makbuz kesemezler. Bu kişilerle yapılan alışverişin, vergiye tabi mükellefin nezdinde kayıt altına alınması gerekir. İşte, gider pusulası da vergi mükellefi için bu kaydı gerçekleştiren belgedir.
Vergiden muaf olan kişiler, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 9. maddesinde şöyle sıralanır:
- Motorlu nakil vasıtaları kullanmamak şartıyla gezici olarak veya bir iş yeri açmaksızın perakende ticaret ile iştigal edenler
- Bir iş yeri açmaksızın gezici olarak çalışan hallaç, kalaycı, lehimci, musluk tamircisi, çilingir, ayakkabı tamircisi, kundura boyacısı, berber, nalbant, fotoğrafçı, odun ve kömür kırıcısı, çamaşır yıkayıcısı ve hamallar gibi küçük sanat erbabı
- Köylerde gezici olarak her türlü sanat işleri ile uğraşanlar
- Nehir, göl ve denizlerde ve su geçitlerinde toplamı 50 rüsum tonilatoya kadar nakil vasıtaları işletenler
- Hayvanla veya bir adet hayvan arabası ile nakliyecilik yapanlar
- Ziraat işlerinde kullandıkları hayvan, hayvan arabası, motor, traktör gibi vasıtalar veya sandallarla nakliyeciliği mutat hale getirmeksizin ara sıra ücret karşılığında taşımacılık yapan çiftçiler
- Oturdukları evlerde imal ettikleri havlu, örtü gibi mamûlleri; örgü, dantel gibi nakış işlerini; turistik eşya, hasır, sepet gibi ürünleri; tarhana, erişte, mantı gibi yiyecekleri iş yeri açmaksızın satanlar
- Bir iş yeri açmaksızın kapı kapı dolaşmak suretiyle her türlü hurda maddeyi
toplayarak bu malları satanlar - Kendi ürettikleri ürünleri satanlara münhasır olmak üzere el dokuma işleri, bakır işlemeciliği, çini ve çömlek yapımı, sedef kakma ve ahşap oyma işleri, kaşıkçılık, bastonculuk, semercilik, yazmacılık, yorgancılık, keçecilik, lüle ve oltu taşı işçiliği, çarıkçılık, yemenicilik, oyacılık ve bunlar gibi geleneksel, kültürel, sanatsal değeri olan ve kaybolmaya yüz tutan meslek kollarında faaliyette bulunanlar
Gider pusulası ne işe yarar?
Gider pusulasının işlevini bir örnek üzerinden anlatabiliriz. Diyelim ki şirketine, iş yeri olmayan, evinde tarhana üreten birinden tarhana alacaksın. Şirketi olmayan bu satıcı, sana fatura, fiş ya da makbuz veremiyor. Ödemeyi muhasebe kayıtlarına geçirerek alışverişi yasal kılmak istiyorsun. O zaman, satıcı adına bir gider pusulası düzenleyebilirsin. Böylece, fatura hükmünde bir belgen olur.
Gider pusulası nasıl düzenlenir?
Vergi Usul Kanunu’nun (VUK) 234. maddesinde açıklanan ticari belgeler arasında sayılan gider pusulası, fatura ile eşdeğer niteliklere sahip olsa da, düzenlenme biçimi açısından faturadan farklılık gösterir. Normalde, mal veya hizmet aldığın vergi mükellefi işletmelere, söz konusu mal veya hizmetin bedelini ödeyip onlardan fatura alırken; vergi mükellefi olmayan kişilerden mal veya hizmet aldığında, bedeli ödedikten sonra gider pusulasını senin düzenlemen ve ilgili kişiye vermen gerekir. Hazır olduktan sonra, mal veya hizmet aldığın kişi gider pusulasını imzalamalıdır. Belgenin aslı satıcıda, kopyası ise sende kalır.
Dip koçanlı ve seri numaralı bir belge olan gider pusulasından iş gereği haricinde sayfa koparılmamalıdır. Bu belgenin tahribatı, muhasebe suçlarına girer.
Gider pusulasını düzenlerken, aşağıdaki noktalara dikkat etmek gerekir:
- Gider pusulası iki örnek olarak düzenlenmelidir. Belgeye, işin içeriği, cinsi, adedi, fiyatı, tutarı, toplamı, tevkif edilen vergi oranı ve net tutarı; işi yaptıran ve yapanın veya mal/hizmeti satın alan ile satanın ad ve soyadları (tüzel kişi ise, ünvanı); adresleri; vergi dairesi ve hesap numaraları; seri ve müteselsil sıra numarası ve düzenleme tarihi yazılmalıdır. İki örnek olarak düzenlenmeyen ya da bilgileri eksik olan gider pusulaları düzenlenmemiş sayılır.
- Gider pusulası, mal veya hizmeti satan kişi tarafından imzalanır.
- Belgenin aslı satıcıya verilirken, kopyası alıcıda kalır.
- Gider pusulası, mükellef tarafından bastırılarak notere tasdik ettirilmelidir.
Bol kazançlar!
Gelir ve giderlerini kolayca takip edip enerjini işine büyütmeye ayırmak istiyorsan, MikroX’i 15 gün ücretsiz olarak deneyebilirsin.