İş yapan herkes gibi, serbest meslek kazancı elde eden mükelleflerin de vergilendirilmesi gerekir. Bu yazıda, serbest meslek erbabının kesmekle yükümlü olduğu serbest meslek makbuzu hakkında, kapsamı ve nasıl kesilmesi gerektiğine dair bilgileri bulabilirsin.
Serbest meslek erbabının mesleki faaliyetlerini ilgilendiren tüm tahsilatı için düzenlemekle ve kesmekle yükümlü olduğu belgeye serbest meslek makbuzu denir. Değerli evrak kategorisinde olan ve ücret tahsilinin yapıldığının bir kanıtı olan bu belge, fatura ya da fiş muadilidir. İki nüsha olarak düzenlenen serbest meslek makbuzunun asıl nüshası müşteriye verilir, kopya nüshası işletmede kalır.
“Stopaj hakkında bilmen gerekenler” başlıklı yazıya da göz atmak ister misin?
Kişisel bilgi ve beceri isteyen işler yapan, işverene bağlı olmadan, tamamen şahsi sorumluluğunda çalışan, kendi nam ve hesabına iş yapan kişiler serbest meslek erbabıdır. Serbest meslekte, sermaye yerine mesai yerine ön plandadır.
Serbest meslek grupları içinde doğan kazançların tümü, serbest meslek kazancı olarak nitelendirilir. Bir serbest meslek erbabı, eğer serbest mesleğini kendi namına değil de bir işletme bünyesinde yapmak isterse, artık ücret alması gerekir ve belirlenmiş vergi türlerine tabi olur.
Resmi ya da yarı yarı resmi olmayan işler dışındaki tüm meslekler, serbest meslek olarak adlandırılır.
Bir kazancın serbest meslek kazancı olması için, mutlaka yukarıdaki özelliklerin tamamını taşıyor olmasına gerek yoktur. Kanun, kimi durumları bu özellikler geçerli olmasa bile serbest meslek kazancı olarak değerlendirebilir:
Serbest meslek makbuzu kesebilmek için ilk yapman gereken şey, vergi dairesinden meslek mükellefiyeti açtırmaktır. Ardından, anlaşmalı matbaalarda serbest meslek makbuzları bastırmalısın. Verdiğin bir hizmetin sonrasında, bu makbuzu doldurup aslını müşterine vermeli, karşılığında da hizmet bedelini tahsil etmelisin.
Serbest meslek makbuzu, yalnızca gerçek usulde gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olanlara düzenlenir. İki nüsha olarak düzenlenmesi ve bir nüshasının müşteriye verilmesi gereken serbest meslek makbuzunda mutlaka bulunması gereken bilgiler şunlardır:
Serbest meslek makbuzu ile fatura arasındaki en önemli fark, serbest meslek makbuzunda stopaj kesintisinin olmasıdır. Serbest meslek makbuzuna uygulanan stopaj oranı son vergi düzenlemesiyle birlikte yüzde 22’dir.
Vergi kanunları gereği, alınan her türlü mal ve hizmetin karşılığında bunu belgeleyen bir evrak düzenlenmelidir. Bu evrak, ya şirket kurarak, ya serbest meslek makbuzu keserek ya da gider pusulası tercih edilerek hazırlanır. Eğer düzenli olarak iş yapmıyor olsaydın ve yıllık gelirin belli bir tutarın altında olsaydı, gider pusulası senin için daha doğru bir seçenek olabilirdi. Gider pusulalarında yüzde 2 ile yüzde 20 arasında bir stopaj hesaplanır ve bu senin adına devlete yatırılır. Vergiden muaf kişi ve esnaflar ile kimi zamanlar sanatçılardan alınan mal ve hizmetler için hazırlanan gider pusulasında, stopajı ödeyen şirketin sana KDV ödemesi yapmasına da gerek yoktur. Ancak, yaptığın iş süreklilik arz ediyorsa serbest meslek makbuzu senin için daha uygun olacaktır.
Gider pusulası hakkında daha fazla bilgi edinmek için “Gider pusulası nedir, ne işe yarar?” başlıklı yazıya göz atmak ister misin?
Serbest meslek makbuzunda, hem stopaj (gelir vergisi), hem de KDV bulunur. Brüt tutar üzerinden stopaj yüzde 22, KDV ise yüzde 18’dir. Stopaj, muhtasar beyanname ile serbest meslek makbuzu kesenin müşterisi tarafından, serbest meslek erbabı adına ödenir. KDV ise, serbest meslek makbuzu kesen tarafından ödenir.
Müşteriden tahsil edilecek tutarın, vergiler düşüldükten sonra elde kalan kısmı, yani net para, serbest meslek erbabının alacağı paradır. Net kazancın, üzerine vergilerin de eklendiği hali ise, brüt miktardır.
Gelir ve giderlerini kolayca takip edip enerjini işine büyütmeye ayırmak istiyorsan, MikroX’i 15 gün ücretsiz olarak deneyebilirsin.