Serbest Meslek Makbuzu (SMM) Nedir? SMM Nasıl kesilir?

17 Aralık 2020

İş yapan herkes gibi, serbest meslek kazancı elde eden mükelleflerin de vergilendirilmesi gerekir. Bu yazıda, serbest meslek erbabının kesmekle yükümlü olduğu serbest meslek makbuzu hakkında, kapsamı ve nasıl kesilmesi gerektiğine dair bilgileri bulabilirsin.

Serbest meslek makbuzu nedir?

Serbest meslek erbabının mesleki faaliyetlerini ilgilendiren tüm tahsilatı için düzenlemekle ve kesmekle yükümlü olduğu belgeye serbest meslek makbuzu denir. Değerli evrak kategorisinde olan ve ücret tahsilinin yapıldığının bir kanıtı olan bu belge, fatura ya da fiş muadilidir. İki nüsha olarak düzenlenen serbest meslek makbuzunun asıl nüshası müşteriye verilir, kopya nüshası işletmede kalır.

“Stopaj hakkında bilmen gerekenler” başlıklı yazıya da göz atmak ister misin?

Serbest meslek nedir? Kimler serbest meslek erbabı olarak kabul edilir?

Kişisel bilgi ve beceri isteyen işler yapan, işverene bağlı olmadan, tamamen şahsi sorumluluğunda çalışan, kendi nam ve hesabına iş yapan kişiler serbest meslek erbabıdır. Serbest meslekte, sermaye yerine mesai yerine ön plandadır.

Serbest meslek grupları içinde doğan kazançların tümü, serbest meslek kazancı olarak nitelendirilir. Bir serbest meslek erbabı, eğer serbest mesleğini kendi namına değil de bir işletme bünyesinde yapmak isterse, artık ücret alması gerekir ve belirlenmiş vergi türlerine tabi olur.

Resmi ya da yarı yarı resmi olmayan işler dışındaki tüm meslekler, serbest meslek olarak adlandırılır.

Serbest meslek kazancının özellikleri nelerdir?

Serbest meslek sahibi kimseler, kendi nam ve sorumluluklarında, kimseye bağlı olmadan kazanır. Bu kazanç yalnızca kendilerine aittir.
Bu kimseler, faaliyetlerini de bir başkasına ya da bir işverene tabi olmadan yürütürler. Eğer bir işverene tabi olarak faaliyet göstermeye başlarlarsa, kazançları serbest meslek kazancının dışına çıkmış olur ve artık ücret olarak değerlendirilir.
Serbest meslek kazancı, sermayeden çok şahsi çalışmaya yöneliktir.
Kazancın elde edilmeye devam edilmesi için, kişinin ilgili serbest mesleği sürekli olarak icra ediyor olması gerekir.
Bu kazanç, bilimsel veya mesleki bilgiye dayanır.

Hangi kazançlar serbest meslek kazancı sayılır?

Bir kazancın serbest meslek kazancı olması için, mutlaka yukarıdaki özelliklerin tamamını taşıyor olmasına gerek yoktur. Kanun, kimi durumları bu özellikler geçerli olmasa bile serbest meslek kazancı olarak değerlendirebilir:

Tahkim işleri ele alınarak, hakemlerin kazandıkları bedeller
Gümrük komisyonculuğu
Serbest meslek faaliyetlerine bağlı olarak kolektif ve adi şirketlere ortak olanlar
Komanditeler
Bilumum borsa ajan ve acenteleri
Noterler
Noterlik görevi ile ifa olan mükellefler
Dava vekilleri
Konser veren sanatçılar
Serbest meslek erbaplarının mesleki ve ticari işlerini kontrol edenler
Vergi Usulü Kanunu içerisinde yer alan 155. maddede bulunan şartlardan en az olmak şartı ile iki tanesini taşıyan şu kimseler de serbest meslek kazancı elde ediyor sayılır:
Sünnetçiler
Arzuhalciler
Sağlık memurları
Rehber hizmeti verenler

Serbest meslek makbuzu nasıl kesilir?

Serbest meslek makbuzu kesebilmek için ilk yapman gereken şey, vergi dairesinden meslek mükellefiyeti açtırmaktır. Ardından, anlaşmalı matbaalarda serbest meslek makbuzları bastırmalısın. Verdiğin bir hizmetin sonrasında, bu makbuzu doldurup aslını müşterine vermeli, karşılığında da hizmet bedelini tahsil etmelisin.

Serbest meslek makbuzlarına yazılması gereken bilgiler nelerdir?

Serbest meslek makbuzu, yalnızca gerçek usulde gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olanlara düzenlenir. İki nüsha olarak düzenlenmesi ve bir nüshasının müşteriye verilmesi gereken serbest meslek makbuzunda mutlaka bulunması gereken bilgiler şunlardır:

Makbuzu verenin adı ve soyadı ya da iş yeri unvanı
Adresi
Vergi dairesi ve hesap numarası
Müşterinin adı ve soyadı ya da iş yeri unvanı
Adresi
Alınan paranın miktarı
Paranın alındığı tarih
Serbest meslek erbabının imzası

Serbest meslek makbuzu ile fatura arasında ne fark vardır?

Serbest meslek makbuzu ile fatura arasındaki en önemli fark, serbest meslek makbuzunda stopaj kesintisinin olmasıdır. Serbest meslek makbuzuna uygulanan stopaj oranı son vergi düzenlemesiyle birlikte yüzde 22’dir.

Peki serbest meslek makbuzu ile gider pusulası arasında nasıl bir fark vardır?

Vergi kanunları gereği, alınan her türlü mal ve hizmetin karşılığında bunu belgeleyen bir evrak düzenlenmelidir. Bu evrak, ya şirket kurarak, ya serbest meslek makbuzu keserek ya da gider pusulası tercih edilerek hazırlanır. Eğer düzenli olarak iş yapmıyor olsaydın ve yıllık gelirin belli bir tutarın altında olsaydı, gider pusulası senin için daha doğru bir seçenek olabilirdi. Gider pusulalarında yüzde 2 ile yüzde 20 arasında bir stopaj hesaplanır ve bu senin adına devlete yatırılır. Vergiden muaf kişi ve esnaflar ile kimi zamanlar sanatçılardan alınan mal ve hizmetler için hazırlanan gider pusulasında, stopajı ödeyen şirketin sana KDV ödemesi yapmasına da gerek yoktur. Ancak, yaptığın iş süreklilik arz ediyorsa serbest meslek makbuzu senin için daha uygun olacaktır.

Gider pusulası hakkında daha fazla bilgi edinmek için “Gider pusulası nedir, ne işe yarar?” başlıklı yazıya göz atmak ister misin?

Serbest meslek makbuzu kesenler hangi vergiyi öder?

Serbest meslek makbuzunda, hem stopaj (gelir vergisi), hem de KDV bulunur. Brüt tutar üzerinden stopaj yüzde 22, KDV ise yüzde 18’dir. Stopaj, muhtasar beyanname ile serbest meslek makbuzu kesenin müşterisi tarafından, serbest meslek erbabı adına ödenir. KDV ise, serbest meslek makbuzu kesen tarafından ödenir.

Net ve brüt miktar nedir?

Müşteriden tahsil edilecek tutarın, vergiler düşüldükten sonra elde kalan kısmı, yani net para, serbest meslek erbabının alacağı paradır. Net kazancın, üzerine vergilerin de eklendiği hali ise, brüt miktardır.

Gelir ve giderlerini kolayca takip edip enerjini işine büyütmeye ayırmak istiyorsan, MikroX’i 15 gün ücretsiz olarak deneyebilirsin.

Etiketler