Yeni kurulan işletmelerin sorumlu olduğu vergi ve beyanname türleri

Bir firmanın, gerek şahıs işletmesi gerek limited şirket olarak kurulsun, kurulduğu andan itibaren vergisel bazı yükümlülükleri olur. Bu sorumlulukların yerine getirilmesi beyanname ile olur. Peki bu vergi ve beyannameler hangileridir?

İşte yeni kurulan işletmelerin ödemek zorunda olduğu vergiler ve onların beyannameleri:

Damga vergisi

• Damga vergisi, Damga Vergisi Kanunu’na ekli I ve II sayılı listede belirtilen kağıtlar üzerinden alınır.
• İşletme bir iş yeri kiraladıysa kira kontratı, mali müşavirle çalışacaksa da onunla bir hizmet sözleşmesi imzalanır. Bu iki sözleşme damga vergisine tabidir ve yeni kurulan bir işletmenin damga vergisi sorumluluğu bu iki kontratın imzalanmasıyla başlar.  
• Damga vergisi beyannamesi kontrat ya da sözleşmenin tarafı olan biri tarafından beyan edilebilir.
• Ticari çalışmaların devamı için imzalanan satın alma ya da diğer hizmet sözleşmeleri de damga vergisine tabidir.
• Damga beyannamesi izleyen ayın 23. günü akşamına kadar beyan edilir ve 26. günü akşamına dek ödenir.

Muhtasar beyanname

• İster şahıs işletmesi, ister limited şirket olsun işverenler vergi kesintisi yapmaya sorumlu tutuldukları işlemler için muhtasar beyanname verir.
• İşverenler, işçilerine ödedikleri ücretler üzerinden %15 oranından başlayan gelir vergisi kesintisini, kira ödemeleri üzerinden yapacakları %20 oranındaki gelir vergisi kesintisini ve muhasebe, avukatlık gibi serbest meslek hizmetleri için ödedikleri bedeller üzerinden %20 oranındaki gelir vergisi kesintisini muhtasar beyanname ile aylık veya üç aylık sürelerde beyan etmek zorundadır.
• 10 az işçi çalıştıranlar vergi dairesine haber vermek koşuluyla 3 ayda bir muhtasar beyanname verebilir.
• Ücretler üzerinden hesaplanıp muhtasar beyanname ile bildirilen gelir vergisi tutarından devlet tarafından açıklanan asgari geçim indirimi (AGİ) tutarları mahsup edilir. Muhtasar beyanname sonraki ayın 23. gününe kadar beyan edilip 26. gününe kadar ödenir.
• Vergi kesintisi yapılacak işlemlerin detaylı listesi Gelir Vergisi Kanunu’nun 94. maddesinde belirtilir.

Katma değer vergisi (KDV) beyannamesi

• KDV bir tüketim vergisidir.
• KDV hesaplama işlem üzerinden yapılır, faturada gösterilir.
• İşlemin türüne göre KDV %1,%8 veya %18 oranında olabilir. Mal ve hizmet alış ve satışları KDV’nin konusuna girer.
• Hem şahıs şirketleri hem de diğer şirketler her ay KDV beyannamesi vermek zorundadır.
• KDV aylık olarak beyan edilir.
• Yapılan satışlarla müşterilerden tahsil edilen KDV tutarı ile üçüncü kişilerden alınan mal ve hizmetlerle ilgili KDV tutarları beyannamede ayrıca gösterilir.
• KDV’ye tabi işlemler için müşterilerden tahsil edilen KDV tutarı, müşterilere ödenen KDV tutarından fazlaysa işverenler KDV ödemesi ile karşılaşır. Tam aksi hallerde ise devreden KDV meydana gelir. Bu KDV, indirim konusu olmak üzere sıradaki aya devreder.
• KDV, kanunda belirtilen istisna kapsamındaki işlemler, ihraç kayıtlı işlemler ve tevkifata tabi işlemler de KDV beyannamesinde ayrıca gösterilir. O ayın KDV beyannamesi sonraki ayın 24. günü akşamına kadar beyan edilip 26. günü akşamına dek ödenir.

Geçici vergi beyannamesi

• İşletmelerin mali kâr ve zarar durumları geçici vergi beyannamesi ile 3’er aylık dönemlerde beyan edilir. Geçici vergi beyannamesi üzerinde kâr beyan edilmesi halinde ödenen vergiler yıllık gelir veya kurumlar vergisinden indirilir.
• Geçici vergi oranı, gelir vergisi mükellefleri için %15, kurumlar vergisi için %20’dır. Geçici vergi 3 aylık dönemlerin kapanmasını izleyen ikinci ayın 14. günü akşamına kadar beyan edilir ve 17. günü akşamına kadar ödenir. (Ör: Nisan-Mayıs-Haziran dönemine ilişkin geçici vergi beyannamesi 14 Ağustos tarihine dek beyan edilmeli.

Basit usulde yıllık gelir vergisi beyannamesi

• Basit usule tabi mükelleflerin yıllık kâr ve zarar durumunu gösterir.
• Basit usule tabi mükellefler yıl içinde yalnızca 1 kez gelir vergisi beyannamesi verir. Yıllık çalışmalarını kâr ile kapatan mükellefler %15’ten başlayarak %35’e kadar gelir vergisi ödeyebilir.
• İzleyen yılın Şubat ayının 25. günü akşamına kadar beyan edilir, iki taksit olarak (Şubat sonu ve Haziran sonu) ödenir.

Yıllık gelir vergisi beyannamesi

• Sıraladığımız bütün beyannameler hem şahıs işletmeleri hem de diğer şirketler için beyan edilir. Yıllık gelir vergisi beyannamesi ise sadece gelir vergisi mükellefleri tarafından beyan edilir.
• Şahıs işletmelerinin her yıl 25 Mart’a kadar bir önceki yılın mali kâr veya zararını beyan etmesi gerekir.
• Beyanname üzerinden bir yıl içinde ödenen geçici vergiler mahsup edilir.
• Vergi artan oranlı dilime göre hesaplanır. Bu dilim %15’ten başlar, %35’e dek çıkar. Yıllık gelir vergisi beyannamesi iki taksit halinde (Mart ve Temmuz) ödenir.

Yıllık kurumlar vergisi beyannamesi

• Kurumlar vergisi mükellefleri tarafından beyan edilir.
• Şirketler kurumlar vergisi beyannamesi ile yıllık kâr ve zararlarını beyan ederler.
• Kurumlar vergisi oranı %22’dir.
• Gelir vergisi gibi artan oranlı değildir.
• Geçici vergi ile ödenen vergiler kurumlar vergisi beyannamesinden mahsup edilir. İzleyen ayın Nisan ayının 25. günü akşamına kadar verilir ve 30 Nisan’a kadar ödenir.

BA ve BS formları

• BA ve BS formları, beyanname değil bildirim türüdür.
• Aylık olarak beyan edilir.
• Beyanın konusuna KDV hariç 5.000 TL’yi aşan alım ve satımlar girer.
• İlgili aya ilişkin bildirimler sıradaki ayın son gününe dek yapılır. Bu bildirime ait herhangi bir ödeme söz konusu olmaz.

Notlar:

• Özel tüketim vergisine tabi işlemlerin alım satımını yapan işletmeler aylık olarak ÖTV de beyan etmelidir.
• İşçi çalıştıran işletmeler SGK hizmet bildirgelerini aylık olarak izleyen ayın 23. günü akşamına dek beyan edip ayın son gününe kadar ödemelidir.

Gelir ve giderlerini kolayca takip edip enerjini işine büyütmeye ayırmak istiyorsan MikroX’i 15 gün ücretsiz olarak deneyebilirsin.